Dominantie-theorie vs roedelleider-theorie

Dominantie theorie

Betekenis dominant: overheersend

De theorie dat de rangorde bepaald wordt door middel van dominantie is gebaseerd op wolvenstudies door Dr L. David Mech in de jaren '60/'70. Deze bevindingen zijn gepubliceerd in 1970 in een boek, waarvan inmiddels talloze exemplaren over de hele wereld zijn verkocht.

Men dacht toen dat er binnen groepen wolven één wolf de leider zou zijn en dit door middel dominant gedrag zou bevestigen en in stand zou houden.

Om sociaal gedrag onder wolven te observeren hebben ze verschillende wolven in gevangenschap bij elkaar gezet. Dit betekent geen normale leefsituatie, waardoor er veel stress was. Het waren geen natuurlijke roedels,de groep was samengesteld door mensen.

Gedrag dat hier te zien was bestond uit veel agressie en overheersing. Maar wat gebeurt er wanneer je een groep mensen die elkaar niet kennen in een gesloten ruimte gedurende langere periode laat verblijven (BigBrother of utopia)..... Een iemand wierp zich door dominant gedrag op tot leider van de groep. Hieruit is de term "alphawolf" ontstaan. Dit is direct vertaald naar het gedrag van honden. Vervolgens is deze dominantietheorie door vele overgenomen en wordt het tot op de dag van vandaag nog steeds toegepast.

Maar…

Gelukkig staat de wetenschap niet stil! Dezelfde David Mech heeft ook al verklaard dat zijn dominantietheorie inmiddels achterhaald is. Er is wel dominantie, maar de 'alpha' zijn eigenlijk gewoon de ouders. En zijn die in een gezin ook niet gewoon de baas??  

“This is the study that gave rise to the now outmoded notion of alpha wolves. That concept was based on the old idea that wolves fight within a pack to gain dominance and that the winner is the 'alpha' wolf. Today we understand that most wolf packs consist of a pair of adults called 'parents' or 'breeders', (not 'alphas'), and their offspring.” - David Mech.

David Mech is na zijn publicatie in 1970 doorgegaan met onderzoek en komt nu tot heel andere conclusies in vervolg op zijn eerdere dominantietheorie. Hij heeft ook al toegegeven dat zijn dominantie-theorie niet klopt. Dit komt echter nog lang niet bij iedereen aan helaas.

Roedelleider theorie

Betekenis roedel: hechte, met elkaar samen levende groep lopend wild. (herten, wolven, honden)
Betekenis leider: iemand die leidt, stuurt, aanvoert

De term 'alpha' is van toepassing op kunstmatig samengestelde roedels.
Roedels in het wild zijn als gezinnen, met papa, mama en de kinderen.

Een hond die dominant gedrag vertoont ondervindt stress en kan de situatie niet op een andere manier oplossen. Ik denk dat deze honden zichzelf heel ongelukkig voelen. Ze moeten zelf situaties oplossen die ze helemaal niet op kunnen lossen.

Je kunt je voorstellen dat wanneer wij op deze manier onze hond opvoeden, we ze eigenlijk veel stress bezorgen. Denk bijvoorbeeld aan het corrigeren wanneer je hond niet luistert. Vaak hoor je het advies om de hond in zijn nekvel te pakken en op de grond te drukken. Dit is voor een hond heel bedreigend. Wanneer een hond gromt geeft hij hiermee aan dat iets niet prettig is. Door het grommen als dominant te zien en te corrigeren moet de hond zijn natuurlijke gedrag, zijn enige manier van communiceren, onderdrukken en voelt hij zich nog ellendiger. Bijtgedrag kan het gevolg zijn want hij heeft geen andere manier van communicatie.

Uit de meer recente onderzoeken komt naar voren dat een roedel een familie is (dus geen "Big Brother" of utopia). Dit betekent dat er ouders zijn met hun nakomelingen.

Denken en spreken in termen van ouders, de roedelleiders, in plaats van een 'alphapaar' geeft een heel andere kijk op de omgang met onze hond.

Het ouderpaar zorgt voor veiligheid en bescherming. En in het gezin waarin onze honden leven zijn wij mensen dit ouderpaar. Wij zullen onze honden door het leven moeten begeleiden in onze wereld, dat kunnen ze niet alleen. En om voor veiligheid en bescherming te kunnen zorgen zullen we ook grenzen aan moeten geven. Dit hoeft echter niet dmv dwang of het creëren van angst, maar kan ook dmv samenwerken en communicatie op een manier die honden ook werkelijk begrijpen. Want hoe je het ook went of keert, de mensentaal snappen honden niet, dus zullen wij ons aan moeten passen naar de hondentaal.

Het ouderpaar heeft een (bege)leidende rol, dit hoeven ze niet af te dwingen door dominant gedrag. Een roedel wolven is over het algemeen zeer vredig en conflictvermijdend en leven samen in harmonie. De ouders bepalen de regels en grenzen voor hun pups, begeleiden ze door het leven tot ze zelfstandig verder kunnen, net zoals wij mensen dit doen voor onze kinderen. Alleen blijven onze honden hun hele leven bij ons wonen. Echter zullen wij ze nog steeds moeten begeleiden om ervoor te zorgen dat ze kunnen overleven in onze mensenwereld.

Dr. Rachel Casey, professor huisdierengedrag en welzijn aan de universiteit van Bristol stelt:
“De algemene opvatting dat elke hond gedreven wordt door een of andere aangeboren wens om mensen en andere honden te controleren en domineren, is ronduit belachelijk. Deze aanname onderschat op grove wijze de complexe communicatie- en leermogelijkheden van honden. Bovendien leidt dit tot het gebruik van gehoorzaamheidsmethodes die welzijn beloven, maar in feite probleemgedrag veroorzaken.”

Dussss……...

Iedere hondeneigenaar is in zekere mate dominant. U bepaalt namelijk wanneer uw hond eet, wordt uitgelaten, speelt, slaapt, etc. Dit zijn allemaal voorbeelden van overheersend gedrag. In dit geval is dat juist positief want met dat gedrag voorzie je in de behoefte van uw hond.
(Dat betekent echter niet dat je dominantie moet gebruiken om je hond wat aan te leren.)

Dat neemt niet weg dat uw hond behoefte heeft aan iemand die laat zien wat er van hem verwacht wordt, wat wel en niet mag, die zorgt voor veiligheid, eten, liefde, structuur en rust.
In mijn ogen is een roedelleider iemand die zijn hond dit alles geeft. Iemand die het respect en vertrouwen van zijn hond(en) verdient en niet afdwingt.

Geschreven door: Dimphy van Halteren - Coach voor hondeneigenaren

10 augustus 2017 te Sint Michielsgestel